Solunum yollarının mikrobik olmayan iltihaplanma nedeniyle
daralmasına ‘’Astım’’ denir. Havayı soluduğumuzda ve havanın akciğerlere
iletilmesini bronş adı verilen yapılar sağlar. Çeşitli uyaranlar nedeniyle
solunum yollarının meydana getiren bronşların kasılarak daralması, bronş
zarının şişmesi ya da balgam gibi yapışkan sıvıların hava yollarını tıkaması ve
aşırı duyarlılık sonucu ‘’solunum güçlüğü’’ne neden olan bir solunum yolu
hastalığıdır.
Belirtileri nelerdir?
Astımda bronşlar daraldığından en önemli bulgu nefes almada
güçlük çekmektir. Hasta hem nefes alırken hem de verirken zorlanır. Nefes darlığı ataklar halinde gelmekte olup
özellikle geceleri uykuda hastayı kaldırması tipiktir. Hastalarda zaman zaman
hırıltılı nefes alıp vermeler ve öksürük de görülür. Bazı hastalar ise soğuk
hava teneffüs ettiklerinde, bazılarında
ise fazla güldüklerinde veya ağladıklarında öksürük, nefes darlığı atakları
ortaya çıkar. Bunların tamamı bir hastada olabileceği gibi bazen de tek bir
bulgu ile kendini gösterebilir.
Astımın nedenleri nelerdir?
Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, kalıtımsal
etkenlerin önem taşıdığı bilinmektedir. Ailesinde astım bulunanlarda, saman
nezlesi ya da egzama olanlarda daha sık görülür. Ancak astım
ailede böyle bir hikaye yokken de ortaya çıkabilir. Bilinen başlatıcı etkenlerin
arasında en sık görülen ev tozu akarları (Toz böcekleri), polenler ve küf
mantarları gibi alerjenlerdir. Bunların dışında sigara dumanı, bazı ilaçlar,
(Aspirin, bazı tansiyon ilaçları), bazı besinler de bulunan katkı maddeleri de
astımı başlatabilir. Astım bulaşıcı bir hastalık değildir. Kişi her yaşta
astıma yakalanabilir. Astım sıklıkla bir alerjiye bağlı olmakla beraber (%60-%80)
alerji olmadan da astım olabilir.
Teşhis ve tedavi
Astım, klinik bulgularla ve hastanın verdiği bilgilerle
teşhis edilen bir hastalıktır. Çoğu zaman hasta, yakınmalarını anlatırken adeta
astım olduğunu söyler. Teşhisin kesinleşmesi ve astımla karışabilen
hastalıklardan ayrılması için solunum fonksiyon testleri gibi bazı yöntemler
kullanılır. Astım uygun tedavi ile kontrol altına alınabilen bir hastalıktır.
Tedavide amaç en az ilaçla hastalığı kontrol altında tutmak, hastaya kaliteli
bir yaşam sağlamaktır. Astım ilaçları kontrol edici ve rahatlatıcı ilaçlar
olarak iki gruba ayrılabilir. Kontrol edici ilaçlar hastalığın kontrol altında
tutulmasını sağlayan, yakınmaları ve atakları önleyen ve uzun süreli kullanım
gerektiren ilaçlardır. Rahatlatıcı ilaçlar hızlı etki ederek daralan hava
yollarını genişletir ve hastanın rahat nefes alıp vermesini sağlar. Astım
tedavisinde öncelikle lokal etkileri nedeni ile inhaler (solunum yolu ile
alınan) ilaçlar kullanılması tercih edilir. Çünkü bu grupların sistemik kan
dolaşımına geçen miktarları düşük olduğundan yan etkilere daha az rastlanır.
Eğer astım belirtileri yaşıyorsanız vakit kaybetmeden uzman bir doktora başvurmanız
faydalı olacaktır. Astım ilaçlarını kullanmak zordur ve özel bir eğitim
gerekir. Bu nedenle doktorunuzdan ilaçların nasıl kullanılacağını size
göstermesini isteyebilirsiniz. İlaç tedavisi ve astımlı hastanın eğitimi
bilikte olursa astım kontrol altına alınabilir ve astımın kontrolü de hastanın
yaşam kalitesini artırır.